Graining – Τι είναι και πως επηρεάζει τις ομάδες

Ένα από τα προβλήματα που παρουσιάζουν οι ομάδες την φετινή σεζόν, άλλες λιγότερο, άλλες περισσότερο, είναι το graining, ένα ιδιαίτερο είδος φθοράς το οποίο δυστυχώς θέτει (ξανά) στο επίκεντρο την Pirelli.

Πέραν της αξιοπιστίας, είτε κινητήριων μονάδων είτε μερών του μονοθεσίου, ένα ακόμα πρόβλημα που ταλανίζει τις ομάδες είναι η φθορά των ελαστικών και συγκεκριμένα το graining με την Alpine (και τις υπόλοιπες ομάδες δευτερευόντως) να το εμφανίζει έντονα, ειδικά στον αγώνα της Αυστραλίας με τον Fernando Alonso.

H δομή του ελαστικού

Δύο εκ των κυριότερων μερών ενός ελαστικού είναι ο σκελετός (tyre carcass) και το πέλμα του (tyre tread), με το sidewall (το πλαϊνό μέρος του ελαστικού δηλαδή) και άλλα επι μέρους κομμάτια του σκελετού και του πέλματος να μην έχουν ιδιαίτερη σημασία για την ανάλυσή μας. Όπως γνωρίζουμε, για να μπορέσει να αποδώσει ένα ελαστικό, πρέπει να έρθει στο κατάλληλο παράθυρο λειτουργίας. Αυτό συμβαίνει ώστε να μπορεί να παραμορφώνεται όπως πρέπει και να προσφέρει στον πιλότο την πρόσφυση που χρειάζεται. Πολύ κρύες θερμοκρασίες σημαίνουν ότι δεν μπορεί να παραμορφωθεί το ελαστικό και δεν παράγει καθόλου πρόσφυση, με αποτέλεσμα ο πιλότος να αισθάνεται σαν να κινείται πάνω σε πάγο, ενώ η υπερβολικά ζεστή θερμοκρασία έχει ως αποτέλεσμα την εκτεταμένη θερμική καταπόνηση, φτάνοντας γρήγορα στο τέλος της ζωής του (το λεγόμενο tyre degradation).

Για να ζεσταθούν τα ελαστικά και να έρθουν στο κατάλληλο παράθυρο λειτουργίας, οι οδηγοί πραγματοποιούν μία σειρά από μανούβρες για να παράξουν θερμότητα, όπως τα ζιγκ ζαγκ, τα απότομα φρεναρίσματα και οι απότομες επιταχύνσεις. Όταν, ωστόσο, ο σκελετός ή το πέλμα του ελαστικού υπερθερμανθούν το ένα σε σχέση με το άλλο, τότε στο ελαστικό προκαλείται φθορά, η οποία ανάλογα με το που παρατηρείται η υπερθέρμανση (σκελετό ή πέλμα) είναι και η αντίστοιχη. Συγκεκριμένα, η υπερθέρμανση του σκελετού προκαλεί το γνωστό σε όλους μας blistering, ενώ η υπερθέρμανση του πέλματος προκαλεί το γνωστό σε όλους μας graining με το οποίο και θα ασχοληθούμε.

H φθορά του πέλματος (graining)

Όπως αναφέραμε, για να ζεσταθούν τα ελαστικά και να έρθουν στο κατάλληλο παράθυρο λειτουργίας, οι πιλότοι κάνουν συγκεκριμένες κινήσεις, όπως το ζιγκ ζάγκ και οι υπόλοιπες. Όλα αυτά, όμως, έχουν ως αποτέλεσμα να ολισθαίνει το ελαστικό (sliding) και να καταπονείται το πέλμα, ώστε να φτάσει θερμότητα από έξω προς τα μέσα για να μπορεί το ελαστικό να παραμορφώνεται. Με άλλα λόγια, όταν το πέλμα υφίσταται όλες τις δυνάμεις και απορροφά εξ ολοκλήρου την ενέργεια και την θερμοκρασία, λόγω του ότι ο σκελετός είναι ακόμα κρύος, προκαλώντας έτσι εκτεταμένη φθορά, τότε αυτό (το πέλμα) καταστρέφεται πριν φτάσει το ελαστικό στο τέλος της ζωής του, με αποτέλεσμα το ελαστικό να καθίσταται άχρηστο, αφού τα “κομμάτια” του πέλματος, όντας ζεστά, ξανακολλάνε πάνω στο ελαστικό και προκαλούν έτσι την έλλειψη πρόσφυσης και την υποστροφή (αν συμβαίνει στα εμπρός ελαστικά) ή την υπερστροφή (αν συμβαίνει στα πίσω).

Το παραπάνω είναι το graining. Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, το φαινόμενο παρατηρείται έντονα και σε περιόδους αυτοκινήτου ασφαλείας, καθώς οι οδηγοί αναγκάζονται να φθείρουν αρκετά την επιφάνεια των ελαστικών τους, ώστε στην επανεκκίνηση να φέρουν ξανά τα ελαστικά σε θερμοκρασία για αγώνα. Αντιλαμβάνεται κανείς ότι πέραν ιδιαιτέρων συνθηκών του αγώνα, το graining είναι μία φάση που έτσι κι αλλιώς παιρνούν οι οδηγοί, αφού πάντα στα πρώτα στάδια της χρήσης των ελαστικών τους, “αναγκάζονται” να κάνουν τα ζιγκ ζάγκ και όλα αυτά, φθείροντας το πέλμα ώστε να φέρουν τα ελαστικά σε κατάσταση αγώνα (το παραπάνω μάλιστα περιγράφεται με εξαιρετικό τρόπο και στην ιστοσελίδα της McLaren).

Γιατί είναι μείζον πρόβλημα φέτος

Είχαμε ήδη γράψει πριν τις χειμερινές δοκιμές ότι αναμένουμε το graining να είναι μείζον πρόβλημα φέτος (το άρθρο μπορείτε να το βρείτε εδώ). Όπως είχαμε γράψει, η Pirelli προέβη σε διορθωτικές κινήσεις φέτος, οι οποίες στόχευαν στην μείωση του βρώμικου αέρα που παρήγαγαν τα ελαστικά, στην βελτίωση της απόδοσης ώστε να συμφέρει τον πιλότο να πιέζει στο όριο κι ας κάνει περισσότερα pit stop (μέχρι πέρυσι συνέφερε τους πιλότους να έχουν πιο αργό ρυθμό και να κάνουν λιγότερα pit stop), αλλά κυριότερα οι αλλαγές στην δομή και την γεωμετρία των ελαστικών στόχευαν στην μείωση της ολίσθησης και της ευκολίας με την οποία μεταφερόταν η θερμότητα από το οδόστρωμα και τους τροχούς στο ελαστικό.

Τα παραπάνω ήταν εξαιρετικός συνδυασμός για την εμφάνιση blistering, όπως αναφέραμε πριν, με φαινόμενα όπως το Silverstone 2020 ή το Azerbaijan 2021 να είναι μόνο μερικά από τα τρανά παραδείγματα. Ωστόσο, πλέον η Pirelli έφτασε στο άλλο άκρο. Από την ευκολία με την οποία θερμαίνονταν τα ελαστικά στο να είναι άθλος να φτάσουν και να μείνουν στην σωστή θερμοκρασία. Όπως είχαμε αναφέρει, πλέον είναι πολύ δύσκολο να ζεσταθούν τα ελαστικά, κάτι το οποίο πολλές φορές φαίνεται και στις κατατακτήριες, όπου απαιτούνται 2 ή και 3 γύροι για να έρθουν στο κατάλληλο παράθυρο λειτουργίας.

Αυτό σημαίνει ότι οι πιλότοι πρέπει να φθείρουν 3 φορές περισσότερο το πέλμα (το νούμερο μπορεί να μην ακριβές, αλλά η λογική είναι ίδια) για να ζεστάνουν το εσωτερικό του ελαστικού (σκελετό) και να το κάνουν να αποδώσει, ωστόσο αυτό σημαίνει ότι μόλις το ελαστικό έρθει σε θερμοκρασία θα είναι και πρακτικά άχρηστο, αφού το πέλμα θα έχει καταστραφεί εντελώς, όπως είδαμε και με τον Fernando Alonso και την μεσαία του γόμα στην Αυστραλία.

Συμπερασματικά

Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, η Pirelli για ακόμα μία σεζόν αναμένεται να μπει στο στόχαστρο των οδηγών, καθώς λίγο πολύ όλοι οι πιλότοι (είτε “μεγάλοι” είτε “μικροί”) εκφράζουν την δυσαρέσκειά τους με τα φετινά ελαστικά, ως προς την φθορά και την διαχείρισή τους. Η δυσκολία με την οποία θερμαίνονται είναι ο λόγος που αναγκάζονται οι πιλότοι να πιέζουν για περισσότερο διάστημα σε “γύρους εξόδου” (είτε σε κατατακτήριες, είτε έχοντας βγει από τα pits) με αποτέλεσμα να φθείρουν παρατεταμένα το πέλμα και την επιφάνεια των ελαστικών, προκαλώντας έτσι το graining.

ΥΓ: Για τις φθορές των ελαστικών, τουλάχιστον της προηγούμενης γενιάς, μπορείτε να διαβάσετε αναλυτικά εδώ.

ΥΓ2: Αναλυτικότερα με τα φετινά ελαστικά και τα χαρακτηριστικά τους θα ασχοληθούμε μεταγενέστερα.

ΥΓ3: Sergio Perez και Alex Albon οι μόνοι με “ανοσία” στα ελαστικά της Pirelli.

Διαβάστε όλα τα νέα της F1 εδώ, ενώ πλέον μπορείτε να μας βρείτε στο Instagram, YouTube, Tik Tok, Discord,Twitter.