Βοηθήματα κρυμμένα κάτω από μυστικά μενού και χιλιάδες γραμμές κώδικα, βεβιασμένες αλλαγές κανονισμών χωρίς λόγο και αιτία, συγκρούσεις που έκριναν τίτλο και δυστυχώς, δύο θάνατοι – αυτά είναι λίγα μόνο από τα κύρια γεγονότα της ίσως πιο αμφιλεγόμενης σεζόν στην ιστορία της F1.
Πρόλογος – Imola (30-31/4) – Imola (1/5) – Τα φλεγόμενα χρώματα της Benetton (1) – Τα φλεγόμενα χρώματα της Benetton (2) – Η εκδίκηση του Max – Οι άλλοι – Schumi vs Hill – Επίλογος
Όταν πέθανε ο Jimmy Clark ή ο Bruce McLaren, όλοι πίστευαν πως ήταν αδύνατον να συμβεί σε αυτούς. Όταν πέθανε ο Senna, όλοι πίστευαν πως ήταν αδύνατον να συμβεί σε οποιονδήποτε – είχαν αποκοιμηθεί με την αίσθηση μιας ψεύτικης ασφάλειας.
Sir Jackie Stewart
Κυριακή 1 Μαΐου 1994
Μετά από τα γεγονότα του Σαββάτου, όλο το paddock βρισκόταν σε αναβρασμό – και κυρίως οι οδηγοί, οι οποίοι όπως είπαμε και στο προηγούμενο μέρος έπρεπε να επαναπροσδιορίσουν τελείως την κοσμοθεωρία τους για την F1.
Προς αυτή την κατεύθυνση, και με μπροστάρη τον Ayrton Senna (για τον οποίον θα επεκταθούμε πιο μετά), αποφασίστηκε ομόφωνα η επανασύσταση της GPDA (Grand Prix Drivers Association), της ένωσης οδηγών η οποία είχε δημιουργηθεί αρχικά ως μέσο πίεσης των οδηγών προς την FIA – και διαλύθηκε το 1982 ως άμεση απόρροια του πολέμου FISA-FOCA.
«Όταν οι ιθύνοντες του σπορ μας είδαν όλους μαζεμένους σε ένα δωμάτιο» είχε πει ο Damon Hill, «δεν τους άρεσε καθόλου, επειδή δεν ήθελαν να έχουμε δύναμη». Αλλά πλέον η ύπαρξη της ήταν σημαντική ως μέσο πίεσης για τις αλλαγές που κρίνονταν αναγκαίες – και οι πρώτοι διευθυντές της ήταν οι Senna, Berger και Schumacher, με τον Niki Lauda σε ρόλο συμβούλου να δίνει τόσο εμπειρία όσο και το απαιτούμενο “βάρος” στην προσπάθεια.
Ο ίδιος ο Ayrton ήθελε να πρωτοστατήσει και να μιλήσει στους ιθύνοντες της FIA, αλλά το τεταμένο κλίμα μεταξύ τους (την προηγούμενη ημέρα, σε μια κίνηση…μνημείο αναισθησίας, εξέτασαν το ενδεχόμενο τιμωρίας του επειδή ναύλωσε όχημα για να πάει στον τόπο του δυστυχήματος) τον έκανε να βάλει τον Gerhard Berger στην θέση του.
Από όλους τους οδηγούς πάντως, αυτός που είχε την μεγαλύτερη ανησυχία ήταν σίγουρα ο Βραζιλιάνος. Μπορεί πολλοί να θυμούνται την φράση του Prost «ο Senna πιστεύει πως δεν μπορεί να σκοτωθεί», αλλά σχεδόν όλοι όσοι ήρθαν σε επαφή μαζί του εκείνο το τριήμερο μπόρεσαν να καταλάβουν πως κάτι τον ενοχλούσε πάρα πολύ.
Καλύτερα να χρησιμοποιήσουμε πληθυντικό: υπήρχαν πολλά πράγματα τα οποία σκεφτόταν. Μια σεζόν η οποία για πολλούς προμηνυόταν περίπατος, είχε ξεκινήσει με τον χειρότερο τρόπο για το δίπολο Williams-Senna: 0 βαθμοί στους πρώτους δύο αγώνες, με τον Senna να εγκαταλείπει στην Βραζιλία μετά από τετακέ και στην Ιαπωνία μετά από ατύχημα στην πρώτη στροφή.
Συνεπώς, ο τρις παγκόσμιος βρισκόταν στην ίδια – μαρτυρική για τον ίδιο – μη ανταγωνιστική κατάσταση που είχε υπομείνει τα προηγούμενα δύο έτη, και για έναν φύσει ανταγωνιστικότατο χαρακτήρα όπως ο δικός του, ήταν σαν την Κόλαση του Δάντη.
Το χειρότερο για την Βρετανική ομάδα ήταν πως και οι δυο αγώνες είχαν νικητή τον Michael Schumacher με την Benetton, γεγονός που έδινε στον Γερμανό μεγάλο προβάδισμα 20 βαθμών με το καλημέρα. Προφανώς ο Senna ένιωθε άβολα βλέποντας για πρώτη φορά μέλος της νέας γενιάς να αμφισβητεί την κυριαρχία του (ελλείψει και των Mansell, Prost), και όπως πολύ σωστά έγραψε ο Tom Rubython, «ο Ayrton έβλεπε την γενιά του Prost και του Il Leone (Mansell) να φεύγει και αυτή των Schumacher και Hakkinen να έρχεται, αλλά αυτός δεν ένιωθε να είναι μέρος καμιάς».
Πραγματικά, οι απαρχές του 1994 αποτελούσαν την πρώτη φορά που ένας νεαρότερος οδηγός αμφισβητούσε ευθέως τα σκήπτρα του: από τον ερχομό του στην F1 μια δεκαετία νωρίτερα, ο Ayrton ήταν συνεχώς το new kid on the block απέναντι σε πιο έμπειρους αντιπάλους όπως οι Piquet, Prost, Mansell, γεγονός που ενίσχυε την “outsider” νοοτροπία που τον χαρακτήριζε.
Τόσο η γενιά του Senna – με οδηγούς όπως ο Gerhard Berger, ο άτυχος Stefan Bellof, ο Martin Brundle – όσο και η επόμενη – με προεξάρχοντες τους Alesi, Hakkinen, Schumacher – δεν είχαν καταφέρει να τον ανταγωνιστούν μέχρι τότε, είτε λόγω μη ανταγωνιστικών μονοθεσίων είτε λόγω λάθος επιλογών.
Υπήρχε και μια άλλη πτυχή βέβαια, την οποία θα δούμε σε επόμενα μέρη: την πιθανή παρανομία της Benetton. Μπορεί η B194 να έκανε την πρώτη της εμφάνιση στην πίστα έναν ολόκληρο μήνα πριν την Williams (προφανώς επειδή οι Newey-Head προσπαθούσαν να μαζέψουν τα ασυμμάζευτα), αλλά για πολλούς αυτό το γεγονός από μόνο του δεν εξηγούσε πως μια ομάδα που το 1993 ήταν 2η-3η σε δυναμικότητα με αρκετή διαφορά από την Williams, ξαφνικά πάλευε για νίκες.
Ο Senna πίστευε πως κάτι άλλο συνέβαινε, και η καλύτερη ευκαιρία για να το ψάξει ήταν στο GP της Aida, όταν μετά από μια κακή εκκίνηση ο Hakkinen τον «καβάλησε» στην πρώτη στροφή και τον έθεσε εκτός αγώνα. Αντί να πάει στα πιτς, κάθισε μαζί με τον Mark Blundell στην πρώτη στροφή για μερικούς γύρους και παρακολουθούσε το μονοθέσιο με το #5. Μερικά λεπτά μετά, πήγε στο pitwall της Williams και είπε στον Sir Patrick Head πως ήταν σίγουρος ότι υπήρχε traction control στα “σωθικά” της B194, κάτι που επανέλαβε και σε αρκετά άτομα του στενού του κύκλου. H Williams πάντως πίστεψε τα λεγόμενά του, και την Πρωτομαγιά του 1994 ο εμπορικός διευθυντής της Richard West ήταν στην οροφή του pit της ομάδας του με μια κάμερα και σαφείς εντολές να εστιάσει στον Schumacher.
Όπως καταλαβαίνουμε, το κλίμα ήταν (τουλάχιστον) νοσηρό: οι εξαγγελίες του Mosley για «δρακόντειες ποινές» στην περίπτωση παρανομιών φαινόντουσαν παντελώς κούφιες, με τα media στο σύνολό τους να αναρωτιούνται δημόσια όχι για το εάν κάποιες ομάδες ήταν…διαφορετικές από κάποιες άλλες (το θεωρούσαν δεδομένο) αλλά για το πόσες ήταν αυτές…
Τέλος, ήταν ενοχλημένος και από την κακή απόδοση της Williams. Ο λόγος που επέλεξε να φύγει από την McLaren ήταν επειδή ήθελε να φτάσει τον Prost σε πρωταθλήματα, νιώθοντας ότι πλέον ο Dennis δεν μπορούσε να του δώσει ανταγωνιστικό μονοθέσιο – και μπορεί η κυρίαρχη τα προηγούμενα χρόνια Williams να φαινόταν ως η ιδανική λύση, αλλά η πραγματικότητα ήταν διαφορετική και πολύ χειρότερη από το αναμενόμενο, καθώς η FW16 ήταν ένα μονοθέσιο με πολύ, πολύ μικρό παράθυρο λειτουργίας – σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση, ήταν δύσκολο (αν όχι αδύνατο) στην οδήγηση.
Η δυσαρέσκειά του ήταν τέτοια, που είχε συνάντηση με τον Luca di Montezemolo στο σπίτι του μερικές μέρες πριν την Imola – η Ferrari μπορεί να μην ήταν σε ιδιαίτερα καλή κατάσταση εκείνη την εποχή, αλλά η γοητεία του Cavallino Rampante δεν σταμάτησε να υπάρχει και ποτέ.
Άμα προσθέσουμε και τον θάνατο του Ratzenberger, όπως και το ατύχημα του καλού του φίλου Rubens Barrichello, καταλαβαίνουμε πως η ψυχολογία του Βραζιλιάνου πριν τον αγώνα της Κυριακής δεν ήταν και στην καλύτερη κατάσταση. Πραγματικά, ακόμα και η υπεύθυνη δημοσίων σχέσεων του Betise Assumpacao-Head, η οποία ήταν στα πιτ της Williams εκείνο το μεσημέρι, είχε παρατηρήσει πως «συνήθως είχε έναν πολύ συγκεκριμένο τρόπο να βάζει το κράνος του, αλλά από τον τρόπο που το έβαλε εκείνη την φορά φαινόταν πως δεν ήθελε να οδηγήσει».
Φυσικά, κανείς θεατής δεν το είχε καταλάβει αυτό – και ενώ στην εκκίνηση όλη η προσοχή ήταν στραμμένη στον Senna και στην Benetton του Schumacher η οποία ήταν πίσω του, όλοι εστίασαν στιγμές μετά στην έτερη Benetton του JJ Lehto, η οποία έμεινε ακίνητη στην εκκίνηση και έβλεπε τα μονοθέσια να περνάνε με ολοένα και αυξανόμενη ταχύτητα από δίπλα του. Νομοτελειακά κάποιος θα έπεφτε πάνω του, και ο κλήρος έπεσε στον άτυχο Pedro Lamy, ο οποίος τουλάχιστον πρόλαβε να αλλάξει πορεία ακαραία και η Lotus του δεν βρήκε ολόκληρη πάνω στον άτυχο Φιλανδό.
Αυτό δεν εμπόδισε δεκάδες κομμάτια του σασί της Benetton να εκτοξευτούν προς όλες τις κατευθύνσεις, με ένα από αυτά να περνάει τον φράχτη και να τραυματίζει ελαφρά 8 θεατές και έναν αστυνομικό. Σε παλιότερες χρονιές, ένα τέτοιο συμβάν θα ήταν ένας πολύ εύκολος λόγος για κόκκινη σημαία, αλλά η Formula 1 είχε πλέον άλλα ήθη και έθιμα: και πιο συγκεκριμένα, το Safety Car (τότε Pace Car), ένα στοιχείο που μπορεί σε εμάς να φαίνεται αναπόσπαστο κομμάτι του σπορ αλλά τότε ήταν μόλις η τρίτη φορά που βρισκόταν σε δράση στον ένα χρόνο λειτουργίας του, έχοντας έρθει ως «καινοτομία» εξ Αμερικής.
Πριν τον αγώνα, ο Gerhard Berger (με παρότρυνση του Senna), είχε κάνει ειδική αναφορά στην FIA για την ακαταλληλότητα του αυτοκινήτου ασφαλείας, το οποίο ήταν ένα συμβατικό Opel Vectra που απείχε παρασάγγας ακόμα και από την μειωμένη απόδοση ενός μονοθεσίου υπό καθεστώς κίτρινης σημαίας.
Το ζήτημα εδώ πέρα δεν ήταν ταχύτητας ή αισθητικό, αλλά πολύ πρακτικό – με μια τόσο χαμηλή ταχύτητα, τα μονοθέσια ήταν αδύνατο να θερμάνουν τα ελαστικά σε ικανοποιητικό βαθμό, γεγονός που ήταν (για να το θέσουμε κομψά) όχι και τόσο καλό.
Όχι και τόσο κομψά: ένα μονοθέσιο F1 με κρύα ελαστικά είναι σαν να τρέχει στον πάγο.
Ο πρωτοπόρος Senna, ο οποίος έβλεπε πως η πρόταση της GDPA για την απόσυρση του SC δεν είχε καν ληφθεί υπόψη από τους ιθύνοντες του GP, πήγε 2-3 φορές δίπλα στο Vectra κάνοντας χειρονομίες (!) στον οδηγό Max Angelelli για να πάει πιο γρήγορα – την ίδια στιγμή που τα φρένα του Opel είχανε υπερθερμανθεί, κάτι που έκανε τον ρυθμό του ακόμα πιο αργό – ενώ και πιο πίσω υπήρχε ατύχημα μεταξύ Comas-Bernard, με την Larousse του πρώτου να επιστρέφει στα πιτς για να διορθώσουν το πρόβλημα.
4 γύρους μετά, η πίστα καθάρισε από τα συντρίμμια της Benetton και ο αγώνας ξαναξεκίνησε, με τον Senna να κρατάει την πρωτοπορία και τον Schumacher να τον καταδιώκει. Ο γύρος του Βραζιλιάνου ήταν εξαιρετικός για μονοθέσιο με πολλά καύσιμα και κρύα ελαστικά (1.24.877), και μόνο ο Γερμανός μπόρεσε να κρατήσει επαφή μαζί του – σύμφωνα με τα λεγόμενά του, «[στον προηγούμενο γύρο] στην Tamburello, έβλεπα πως η Williams ήταν απίστευτα νευρική, και ο Ayrton μετά βίας την κράτησε στην στροφή.»
Η Tamburello είχε την ιδιαιτερότητα της πιο γρήγορης στροφής στο καλεντάρι, ακόμα και σε σύγκριση με την 130R στην Suzuka ή την Eau Rouge στο Spa-Francorchamps, με ταχύτητες που ξεπερνούσαν τα 320 χ.α.ω., και πέραν μιας αμμοπαγίδας, ένας τσιμεντένιος τοίχος ήταν το μοναδικό επικείμενο εμπόδιο, αφού η συνηθισμένη προφύλαξη (τρεις σειρές ελαστικών) είχε απορριφθεί ως επικίνδυνη στην περίπτωση που τα ελαστικά «ξαναπετούσαν» στην πίστα ένα μονοθέσιο που χτύπαγε πάνω τους με μεγάλη ταχύτητα.
Ήταν μερικά δευτερόλεπτα πριν τις 2:17 μμ τοπική ώρα όταν ο Ayrton Senna προσπερνούσε την γραμμή εκκίνησης τερματισμού για να ξεκινήσει τον 6ο γύρο του San Marino Grand Prix. Δεν μπορούσε να το φανταστεί κανείς τότε (πέρα ίσως από τον Sid Watkins, ο οποίος εικάζεται πως είπε στον βοηθό του «θα υπάρξει ένα άσχημο ατύχημα όπου να ναι»), αλλά ο Ayrton Senna da Silva απείχε 10 δευτερόλεπτα από την αιωνιότητα.
Για λόγους συντομίας αλλά και επειδή μιλάμε για την ίσως πιο αναλυμένη στιγμή στην σύγχρονη ιστορία του σπορ, δεν πρόκειται να αναφερθούμε στα αίτια του ατυχήματος – απλά θα αναφέρουμε πως η Ιταλική Δικαιοσύνη έκρινε ένοχο για ανθρωποκτονία εξ’ αμελείας τον Sir Patrick Head λόγω της «απρόσκοπτης τροποποίησης της κολώνας του τιμονιού», της οποίας το σπάσιμο έκανε τον Senna να χάσει τον έλεγχο του μονοθεσίου του.
Από την πρώτη στιγμή ήταν φανερό ότι το αυτοκίνητο ασφαλείας δεν θα ξελάσπωνε πάλι την FIA, και οι κόκκινες σημαίες κατά μήκος της πίστας βγήκαν ταυτόχρονα με τον Watkins και την ομάδα του, με τα ασθενοφόρα να ακολουθούν κατά πόδας. Όσον αφορά τους τηλεοπτικο ύς δέκτες, το μοναδικό που πρόλαβαν να “πιάσουν” ήταν ένα σύννεφο σκόνης.
Σε μια τρομερή σύμπτωση, το BBC είχε φέρει για πρώτη φορά παραπάνω προσωπικό/κάμερες για να έχει το δικό του feed από το pitlane, με τους ιθύνοντές του να αποφασίζουν λόγω της ακατάλληλης ώρας στην Αγγλία να διακόψουν την εικόνα του RAI και να βάλουν την δική τους – αρκετά χρόνια μετά, ο Murray Walker δήλωσε ότι «το να προσπαθώ να μιλάω για οτιδήποτε πέρα από αυτό που έβλεπα σε ένα μικρό μόνιτορ, ήταν το πιο δύσκολο πράγμα που έκανα ποτέ».
Όλοι οι υπόλοιποι θεατές δεν ήταν και τόσο τυχεροί, καθώς η RAI έδειχνε εναλλάξ την επανάληψη της σύγκρουσης και τις live προσπάθειες των γιατρών. Επίσης, έδειξε και ένα γεγονός που ο σχολιαστής του Eurosport John Watson αποκάλεσε ως «το πιο ηλίθιο πράγμα που έχω δει στην ζωή μου»: οι μηχανικοί της Larousse ήταν απορροφημένοι στο να διορθώσουν το πρόβλημα του Comas και δεν είχαν δει καν το ατύχημα, πόσο μάλλον την κόκκινη σημαία – και κόντρα σε κάθε λογική, ο Erik Comas μπήκε στην πίστα (!), σταματώντας λίγα μέτρα μετά από πανικοβλημένους τραυματιοφορείς που σάστισαν βλέποντας ένα μονοθέσιο να έρχεται με σχεδόν κανονική ταχύτητα καταπάνω τους.
Σε ένα τραγικό παιχνίδι της τύχης, ο Γάλλος είδε και το σώμα του Senna μέσα σε μια λίμνη αίματος.
Το 1992, ο Ayrton ήταν ο πρώτος που έτρεξε στον Comas μετά από ένα σοβαρό ατύχημα του Γάλλου το οποίο τον άφησε αναίσθητο, και με αυτοκίνητα να περνάνε δίπλα του, έσκυψε στο κόκπιτ και έσβησε την μηχανή της Larousse, μια πράξη η οποία σε μεγάλο βαθμό έσωσε την ζωή του. Λιγότερο από 2 χρόνια μετά, ο Erik περνούσε από δίπλα του χωρίς να μπορεί να κάνει κάτι – και ταράχτηκε τόσο πολύ που αντί να γυρίσει στα pits, πήγε κατευθείαν στο paddock και έφυγε από την πίστα χωρίς να μιλήσει σε κανέναν, με την ίδια του την ομάδα να μην γνωρίζει τη τύχη του για ώρες.
Ο Comas ίσως θα μπορούσε να δώσει κάποιες πληροφορίες στο pitlane, το οποίο βρισκόταν σε αναβρασμό: οι πιλότοι της McLaren δήλωσαν αρκετά χρόνια μετά σε μέσα της πατρίδας τους πως οι ομάδες έλεγαν στους πιλότους να φύγουν από τα γκαράζ και έκλειναν τις τηλεοράσεις, ενώ ακόμα και η Williams δεν ενημέρωνε τον Hill, άλλο αν για καλό και για κακό απενεργοποίησαν το υδραυλικό βοήθημα στο τιμόνι του, μετά από πληροφόρηση που πήραν για το σπασμένο τιμόνι που βρέθηκε στο ατύχημα – πάντως, ακόμα και ο Adrian Newey δήλωσε πως «δεχόμασταν τελείως αντικρουόμενες πληροφορίες για το πως είναι, κάποια στιγμή μας είπαν κιόλας πως ήταν καλά.»
Μπορεί να φαίνεται οξύμωρο στην σημερινή εποχή των social media και της άμεσης πληροφόρησης, αλλά ο μοναδικός στον οποίο έδινε αναφορά ο Sid Watkins ήταν ο supremo της F1, Bernie Ecclestone, ο οποίος βρισκόταν στο control room της πίστας μαζί με τον Martin Whitaker και τον αδερφό του Senna, Leonardo.
Ήταν ένας δημόσιος θάνατος – σαν να σταυρώνεις τον Ιησού σε ζωντανή τηλεοπτική μετάδοση
Bernie EccleSTONE
Αν το pitlane ήταν σε αναβρασμό, το control room ήταν…πύργος της Βαβέλ: σχεδόν όλοι οι παρόντες φώναζαν σε Πορτογαλικά και Ιταλικά δημιουργώντας ένα κλίμα πλήρους σύγχυσης, τουλάχιστον μέχρι να εμφανιστεί ο Ecclestone και να πάρει την κατάσταση στα χέρια του. Αυτό δεν σήμαινε πως οι φήμες δεν έδιναν και έπαιρναν, με το μέλος της Williams Ian Harrison να πληροφορείται από τον…μοναδικό άνθρωπο που μιλούσε Αγγλικά εκεί μέσα πως ο Senna είχε απλά βγάλει τον ώμο του, ανακουφίζοντας προσωρινά τον ίδιο και την ομάδα του.
Όσον αφορά τη ματαίωση του αγώνα, πρέπει να αναφερθεί και πως σε σχέση με το 1982, η F1 ήταν πλέον ένα άθλημα με παγκόσμια προβολή, και μια εικόνα με καραμπινιέρους και εισαγγελείς να μπουκάρουν στα paddock και να τα κλείνουν – πόσο μάλλον για την διεξαγωγή του αγώνα – θα έκανε πολύ εύκολα τον γύρο του κόσμου.
Ως ο κύριος λόγος για την οικονομική και εμπορική γιγάντωση της F1, o Bernie ήξερε πολύ καλά πως η εικόνα είναι το παν και «the show must go on», ακόμα και έχοντας γνώση ότι ο Senna ήταν σε κρίσιμη κατάσταση.
Σίγουρα, ακούγεται (και είναι) μια κυνική προσέγγιση, και μετά από 3 πολύ σοβαρά ατυχήματα σε ισάριθμες μέρες, μπορεί η ματαίωση του αγώνα να ήταν μια πιο σωστή πρόταση – αλλά μετά και από μια σύντομη επικοινωνία με τον Max Mosley, o Ecclestone ήταν ανένδοτος, και έκανε τον γύρο του pitlane ανακοινώνοντας την επανεκκίνηση του αγώνα – διαβεβαιώνοντας ταυτόχρονα τους οδηγούς πως δεν υπήρχε λόγος ανησυχίας.
Ο Gerhard Berger, ο οποίος είχε δει σε διάστημα 24 ωρών έναν συμπατριώτη του και έναν κοντινό του φίλο να έχουν τρομαχτικά ατυχήματα, ρώτησε προσωπικά τον Bernie για την κατάσταση του Senna: «ο Bernie μου είπε πως είχε βγει από το μονοθέσιο και ήταν στο νοσοκομείο. […] Δεν είχα καταλάβει πόσο σοβαρό είναι, και οι φήμες ήταν πολλές, αλλά η ατμόσφαιρα ήταν παράξενη.»
Την ίδια στιγμή, ο Sid Watkins επέστρεφε στο ιατρείο της πίστας για να ετοιμαστεί για την επανεκκίνηση του αγώνα – ο Senna ήταν ήδη στον δρόμο για το νοσοκομείο, αλλά ο Βρετανός ήξερε πως υπήρχαν πολύ λίγα πράγματα που μπορούσαν να κάνουν. Ο Βραζιλιάνος είχε 3 σοβαρότατους τραυματισμούς: στο πίσω μέρος του κρανίου του (από τον τροχό που έπεσε πάνω του), στο κάτω αριστερά (από ένα κομμάτι της ανάρτησης που τρύπησε το σασί) και στο μέτωπό του (από ένα κομμάτι του σασί που διαπέρασε το κράνος του). Οποιοδήποτε από τα τρία τραύματα ήταν θανατηφόρο από μόνο του – το υψηλό επίπεδο φυσικής κατάστασης του Ayrton ήταν ο μοναδικός λόγος που δεν απεβίωσε αμέσως.
Μέσα στον πανικό των τραυματιοφορέων και των γιατρών τις στιγμές μετά το ατύχημα, μόνο ένας μη εξουσιοδοτημένος άνθρωπος ήταν παρών: ο φωτογράφος του ιταλικού περιοδικού Autosport, Angelo Orsi, ο οποίος έβγαλε τις μοναδικές φωτογραφίες του Ayrton Senna μετά το τρακάρισμα. Προς τιμήν του (και παρά τις προσφορές πολλών εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ από ενδιαφερόμενους), ο Orsi δεν δημοσιοποίησε ποτέ τις φωτογραφίες, τις οποίες έχουν δει μόνο η σύντροφος του Senna και η οικογένειά του.
Στις 15:00 τοπική ώρα, το ελικόπτερο της FIA έφερνε για τρίτη φορά σε τρεις ημέρες οδηγό από την Imola στο νοσοκομείο Maggiore της Bologna, ενώ 5 λεπτά νωρίτερα ο αγώνας ξεκινούσε για δεύτερη φορά – και μπορεί εκείνη την στιγμή στην Williams κανείς να είχε στο μυαλό του την νομιμότητα της B194, αλλά σε αντίθετη περίπτωση μάλλον θα χαιρόταν με αυτό που έβλεπε: ο Schumacher έκανε κακή εκκίνηση και έστριψε δεύτερος, με την Ferrari του Berger να παίρνει την πρωτοπορία, με τις επευφημίες των tifosi (οι οποίοι δεν ήξεραν για την κατάσταση του Senna) να τον ακολουθούν.
Η χαρά τους δεν κράτησε για πολύ όμως, αφού στον 14ο γύρο ο Αυστριακός ενημερώθηκε από την Scuderia πως υπήρχε πρόβλημα στην ανάρτηση του, και προφανώς φοβούμενος τα χειρότερα (όντας επίσης σε άσχημη ψυχολογική κατάσταση), μπήκε στο pitlane και εγκατέλειψε.
Δυστυχώς για όλους τους εμπλεκομένους, το δράμα δεν είχε ακόμα λήξει: όταν ο Michele Alboreto μπήκε για το τελευταίο pitstop του στα γκαράζ της Minardi, ο πίσω δεξιά μηχανικός δεν έσφιξε σωστά το ελαστικό, το οποίο αποκολλήθηκε στη συνέχεια από το μονοθέσιο, ξεκινώντας μια ανεξέλεγκτη πορεία, χτυπώντας 2 μηχανικούς της Ferrari και ισάριθμους της Lotus, μέχρι να καταλήξει στο γρασίδι.
Ευτυχώς για τους δύο μηχανικούς, η ταχύτητα σύγκρουσης ήταν σχετικά μικρή (αν και εκείνη την εποχή δεν υπήρχε καν όριο διέλευσης από το pitlane!) και με την βοήθεια των συναδέλφων τους γλύτωσαν τα χειρότεδα.
Εντός πίστας, σε ένα από τα πολλά παιχνίδια της τύχης, ο αγώνας στιγματιζόταν από εικόνες τις οποίες θα βλέπαμε κατά κόρον τα επόμενα χρόνια: ο Hill με τον Schumacher είχαν επαφή με τον πρώτο να χρειάζεται αλλαγή αεροτομής και να χάνει έτσι κάθε ελπίδα για την νίκη, ενώ ο Γερμανός είδε πρώτος την καρό σημαία με το βάθρο να συμπληρώνεται από τον Larini και τον Hakkinen, σε μια εικόνα που θα βλέπαμε πολύ στα βάθρα στην μετά-Senna εποχή: Schumacher, Hakkinen, Ferrari.
Για ευνόητους λόγους, η απονομή ήταν «a sombre affair (ένα μελαγχολικό γεγονός)» σύμφωνα με τους Times, αν και η σφιγμένη γροθιά του Γερμανού και τα χαμόγελα του Larini παραξένεψαν αρκετούς – μπορεί όπως είδαμε να μην είχαν ιδέα για την κατάσταση του Senna, αλλά υπήρχε και ο θάνατος του Ratzenberger – ενώ για ευνόητους λόγους δεν υπήρχε σαμπάνια.
Περίπου 2 ώρες μετά την απονομή, στις 17:00 τοπική ώρα, η γιατρός Maria Fiandri ανακοίνωνε ενώπιον δεκάδων δημοσιογράφων πως ο Ayrton Senna ήταν εγκεφαλικά νεκρός – σχεδόν ταυτόχρονα, ο Ian Harrison δεχόταν τηλεφώνημα από έναν Ιταλό δικηγόρο, ο οποίος του είπε πως το Ιταλικό κράτος θα εξέταζε την περίπτωση του Senna ως ατύχημα, με υπαίτιους την Williams και τους διοργανωτές του GP.
Με αυτό τον τρόπο θα άρχιζε μια δικαστική περιπέτεια ετών, με πολλές διαμάχες και αντιφάσεις, παρά το γεγονός πως οι περισσότεροι – από τον Max Mosley και τον Niki Lauda μέχρι την ίδια την οικογένεια του Senna – ήταν εναντίον της. Τελικά, μετά από 3 (!) δίκες, ο Sir Patrick Head θα κρινόταν ένοχος επειδή άλλαξε το μήκος της κολώνας του τιμονιού, γεγονός το οποίο σύμφωνα με το δικαστήριο οδήγησε στο δυστύχημα.
Μπορεί να έχουν περάσει δύο δεκαετίες, όμως το πρώτο πράγμα που σκέφτομαι για το 1994 δεν είναι οι τακτικές της Benetton και οι αντιδράσεις του Schumacher, αλλά η Imola – αυτή η απαίσια αίσθηση της απώλειας
ADRIAN NEWEY
Όπως γράψαμε και στην αρχή του προηγούμενου κειμένου, το τριήμερο του San Marino GP για το 1994 δεν αποτελεί το πιο θανατηφόρο τριήμερο στην ιστορία του σπορ, αλλά αποτελεί το πρώτο που έρχεται στο μυαλό όταν αναφερόμαστε σε τέτοιες περιπτώσεις.
Ένας πρώτος λόγος είναι το σοκ, και το πως αυτό συντάραξε την Formula 1 (και όπως θα δούμε σε επόμενα μέρη, συνέχισε για καιρό), αφού ήρθε σε έναν καιρό που τα θανατηφόρα ατυχήματα φαινόντουσαν εκτός πραγματικότητας.
Το ίδιο βέβαια ίσχυε και για τον Jules Bianchi (τον επόμενο χρονικά θάνατο πιλότου), αλλά το Ιαπωνικό GP του 2014 δεν μνημονεύεται σε καμία περίπτωση στο ίδιο μήκος κύματος με την Imola.
Συνεπώς, ο κύριος λόγος είναι άλλος: τα γεγονότα της Κυριακής.
Ο θάνατος του Roland Ratzenberger έκανε την F1 κάτι παραπάνω από απλή αναφορά στις εφημερίδες - αλλά ο θάνατος του Ayrton Senna την έκανε πρώτο θέμα παγκοσμίως
Πολλές φορές δημιουργούνται παραλληλισμοί μεταξύ των θανάτων του Ayrton Senna και του Jim Clark 26 χρόνια νωρίτερα, και για καλό λόγο: και οι δύο ήταν ασυναγώνιστοι πολλές φορές, έκαναν πράγματα πέρα από κάθε φαντασία ενίοτε, και έφυγαν on top of their game όπως θα λέγανε στην Αμερική – χωρίς ο χρόνος να μειώσει τις ικανότητές τους. Επιπρόσθετα, ο τρόπος με τον οποίον έφυγαν μαρτυρά πολλά για την ιδιοσυγκρασία τους ως οδηγοί: ο Jimmy έφυγε σε έναν ανούσιο αγώνα της Formula 2 (ενδεικτικό της αγάπης του για το άθλημα, πέραν ανταγωνισμού) και ο Ayrton έφυγε πρωτοπόρος, προσπαθώντας με νύχια και με δόντια να κρατηθεί μπροστά από ένα μονοθέσιο το οποίο υπερείχε την συγκεκριμένη χρονική στιγμή – ενδεικτικό της αποφασιστικότητάς του για τη νίκη, πάση θυσία.
Το ότι ένας από τους μεγαλύτερους – και φυσικά πιο δημοφιλείς – οδηγούς όλων των εποχών χάθηκε σαν σήμερα πριν από 27 χρόνια είναι αρκετό για να χαράξει για πάντα εκείνο το τριήμερο στα μαύρα κατάστιχα της Formula 1 – το ότι ο θάνατός του, όπως κυνικά σχολίασε ο Ecclestone, ήταν ολοκληρωτικά δημόσιος, απλά βοήθησε περαιτέρω στο να μεγαλώσει ο μύθος του – και τα πολλά, πολλά αν στη περίπτωση που αυτό δεν συνέβαινε.
Αντί επιλόγου, μια μικρή ιστορία: όταν το 1989 ο Gerhard Berger είχε ένα τρομαχτικό ατύχημα στην Tamburello, το οποίο οπτικά τουλάχιστον φαίνεται πολύ χειρότερο από του Senna, ζήτησε από τους υπεύθυνους της πίστας να προστεθούν ελαστικά στον τοίχο – ή αυτός να πάει παραπέρα. Η απάντησή τους, ειδικά από την στιγμή που απευθυνόντουσαν σε έναν άνθρωπο που είχε βγει μερικούς μήνες πριν από μια φλεγόμενη Ferrari σε εκείνο ακριβώς το σημείο, ήταν οριακά προσβλητική: «Βλέπεις, υπάρχει ένα ποτάμι από πίσω, και δεν μπορούμε να το μετακινήσουμε αυτό, έτσι δεν είναι;»
Η ανθρώπινη βλακεία μπορεί να είναι ανίκητη και άπειρη, αλλά μερικές φορές είναι και θανατηφόρα.
Στο επόμενο μέρος, τα φλεγόμενα χρώματα της Benetton: η (γρουσούζικη;) 13η επιλογή που δεν φαινόταν, και τα ερωτήματα που αυτή δημιουργούσε…
←Imola (29-30/4)|Τα φλεγόμενα χρώματα της Benetton, μέρος 1ο→
Διαβάστε όλα τα νέα της Formula 1 εδώ, ενώ πλέον μπορείτε να μας βρείτε στο Instagram, YouTube, Tik Tok, Discord και Twitter.
